دوشنبه 03 اوت 2015
نرگس توسلیان
زنان و حقوق بشر در افغانستان در گفت و گو با سیما سمر
سیما
سمر در سال ۱۹۵۷ در شهرستان جاغوري ولايت غزني متولد و تحصیلات متوسطه خود
را در ولایت هلمند به پایان رساند. پس از پایان تحصیلات متوسطه، وی توانست
به دانشکده طب دانشگاه کابل راه یابد. در سال ۱۹۸۲ سمر موفق به اخذ مدرک
فارغ التحصیلی از رشته پزشکی شد و از همان سال به طبابت مشغول گشت. در سال
۱۹۸۴ در زمان حکومت کمونیستی- شوهر وی (عبدالغفور سلطاني) كه مدرس دانشگاه
كابل بود، بازداشت و ناپديد شد. مدتی بعد از این واقعه سمر به كويته
پاكستان مهاجرت و در آن جا اقدام به تاسیس یک مركز درمانی در كويته کرد و
به معالجه مهاجران پرداخت. او در سال ۱۹۸۹ موسسه اي را تحت عنوان "سازمان
شهدا" برای ارایه خدمات پزشکی و تعلیمی به مهاجران افغان در كويته و همچنان
مناطق محروم افغانستان تاسیس کرد. سیما سمر به تدریج موفق به جلب حمایت
نهادهای بین المللی برای توسعه خدمات پزشکی و حقوق بشری خود شد و در زمان
حکومت طالبان موفق به تاسیس چندین درمانگاه و مکاتب دخترانه زیرزمینی شد.
پس از سقوط طالبان وی از دسامبر۲۰۰۱ تا ژوین ۲۰۰۲ به عنوان معاون رئیس
جمهور افغانستان و وزير امور زنان افغانستان فعاليت كرد. وی هم چنین در سال
های ۲۰۰۹- ۲۰۰۵ گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور سودان بود. سیما سمر در
حال حاضر رئیس كميسيون مستقل حقوق بشر افغانستان است. وي تا کنون چندين
جایزه بين المللي را به دليل فعاليت هاي حقوق بشري خویش کسب کرده است. با
سیما سمر در خصوص فعالیت های کمیسیون مستقل حقوق بشر، موفقیت های و چالش
های کیمیسیون صحبت کردم.
حوزه فعالیت های کمیسیون حقوق بشر افغانستان چیست؟
کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان در ژوئن سال ۲۰۰۲ به عنوان یک نماد ملی حقوق بشر در تطابق با اصولنامه پاریس تاسیس شد. اصول نامه پاریس، اصولنامه ای است که در سال ۱۹۹۳ توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد مورد قبول قرار گرفته است. هر کشوری که بر مبنای این اصول نامه تشکیل کمیسیون می دهد، باید بر اساس مفاد اصولنامه عمل کند. کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان در کشوری ایجاد شده که بیست و چند سال منازعه را پشت سر گذاشته است. زمانی استفاده از کلمه حقوق بشر، جرم محسوب می شد الان فضا به گونه ای تغییر کرده است که حقوق بشر به عنوان یک "دیسکورس" و بحث در داخل خانواده ها مطرح می شود. امروزه تقریبا اکثریت مردم افغانستان تا حدی نسبت به حقوق خودشان آگاهی پیدا کرده اند و به خصوص علیه خشونت ها و بی عدالتی ها صورت گرفته علیه خودشان عدالت خواهی می کنند. در گذشته کمتر کسی به قتل های ناموسی در افغانستان توجه می کرد. حکومت افغانستان منتظر می ماند تا فامیل شکایت کند و مشکل این جا بود که فامیل هم هیچگاه شکایت نمی کرد، چون قتل توسط خود فامیل انجام می گرفت اما الان وضعیت تا حد زیادی عوض شده و فرضا اگر دختری مورد تجاوز قرار گیرد، دیگر به عنوان یک لکه ننگ در خانواده نگریسته نمی شود. این ها تغییراتی است که کمیسیون در ایجاد آنها نقش بسزایی داشته است.
مهم ترین چالش هایی که در مسیر اجرای برنامه هایتان داشته اید، چه بوده؟
اولین چالش، نبود امنیت است. کشوری که در آن حاکمیت مطلق قانون وجود ندارد، یکی از چالش های بسیار جدی در آن امنیت خواهد بود. چالش دوم، وجود افراد خودسر مسلحی است که احساس قدرت کرده و از قوه قهریه و اسلحه استفاده می کنند. چالش سوم، بی سوادی مردم افغانستان است. متاسفانه اکثریت مردم در افغانستان هنوز بی سواد هستند و سواد خواندن و نوشتن ندارند. وقتی که افراد سواد کافی نداشته باشند، آگاهی شان از حقوق شان محدود می شود. همین امر باعث می شود گاهی مسیر مطالبات هم اشتباه پیگیری شود. چون مردم به علت فقدان آگاهی کافی، بسیاری از مواردی را که در حوزه حقوق بشر قرار نمی گیرد، تخطی از حقوق بشر می دانند. به عنوان مثال هنگامی که قتلی رخ می دهد، حق حیات گرفته می شود و این یک بحث حقوق بشری است، اما قتل یک جرم است و رسیدگی به آن از وظایف پلیس است، نه کمیسیون ولی مردم پیگیری آن را از کمیسیون می خواهند.
خانم سمر شما پزشک هستید. چطورشد که اصلا وارد فعالیت های حقوق بشری شدید؟
شرایط زندگی من به گونه ای بوده است که دفاع از حقوق بشر همواره جز مسایل روزمره زندگیم بوده است. از هنگامی که بسیار جوان بودم ( از حدود ۴۰ سال قبل) شروع به مبارزه برای احقاق حقوق بشر - و به ویژه حقوق زنان - کردم. به خاطر این که در کشورهایی که پدرسالاری حاکم است، حقوق زنان به طور سیستماتیک نقض می شود.
فعالین حقوق بشر در بسیاری از مواقع از جانب حکومت ها و یا گروه های فشار مورد تهدید و فشار قرار می گیرند. شما خودتان تجربه ای در این زمینه داشته اید؟
حتی بیش از این که رئیس کمیسیون حقوق بشر افغانستان و یا وزیر شوم به خاطر اقداماتی که در به چالش کشیدن سیستم پدرسالاری و مردسالاری انجام می دادم، تهدید می شدم و بارها تلاش در حذف فیزیکی من صورت گفت اما هر بار به شکلی زنده مانده ام.
این تهدیدات از جانب چه کسانی صورت می گرفت؟
هم ازجانب حکومت و هم از جانب مخالفین حکومت؛ به این دلیل که من هم از تخطی های دولت از حقوق بشر انتقاد می کردم و هم از تخطی های مخالفین دولت از حقوق بشر. یعنی عملا از هر دو طرف انتقاد می کردم و از عدالت صحبت می کردم و به همین دلیل از هر دو طرف تهدید می شدم.
سیر تغییر و تحول در قوانین تبعیض آمیز افغانستان چطور بوده است؟
خب قوانین تبعیض آمیز هنوز وجود دارند، مثلا در قوانین تعدد زوجات وجود دارد و محافظه کاران و بنیادگرایان به دنبال محدود کردن آزادی های زنان و حفظ قدرت خودشان هستند. البته قوانین بهتر شده اند اما هنوز باید برای بهبود قوانین تلاش کرد و این جنگ هر روزمره ما است. مساله دیگر، مساله اجرای قوانین در گوشه و کنار افغانستان است که هنوز جای کار دارد. در بسیاری از نقاط افغانستان که هنوز تحت کنترل طلبان است، گروه های تندرو قوانین خودشان را اجرا می کنند.
در حوزه عمومی وضعیت زنان چطور است، مثلا چند درصد از دانشجویان دانشگاه های افغانستان را دانشجویان دختر تشکیل می دهند؟
حدود ۲۳، ۲۲ درصد. همان طور که می دانید تا یک زمانی دختران اصلا اجازه نداشتند که به مکتب بروند و هنوز هم جو دانشگاه ها بسیار محدود و مردانه است و بسیاری از خانواده ها نمی گذارند که فرزندانشان به دانشگاه بروند.
وضعیت اشتغال زنان نسبت به مردان چگونه است؟
میزان بی کاری زنان بسیار بالا است؛ البته بیکار نیستند اما کار بدون مزد انجام می دهند. بسیاری در خانه مشغول هستند اما میزان بیکاری در مجموع در افغانستان بالا است و میزان فقرهم بالا است. تقریبا ۴۶ در صد از مردم افغانستان در زیر خط فقر زندگی می کنند.
قبلا گفته بودید به خاطر بیکاری، برخی از کشورها از افغان های ساکن کشورشان برای اعزام به جنگ استفاده می کنند ...
بله این اتفاق از سوی برخی از کشورها از جمله ایران، پاکستان و عربستان سعودی رخ می دهد. برخی از افغان هایی که اجازه کار ندارند یا بی کار هستند، مجبور به شرکت در جنگ ها می شوند، چون چاره ای دیگری پیدا نمی کنند. حکومت ایران هم این کار را می کند. علاوه بر این، به این بهانه که افغان های ساکن ایران، مهاجرین غیرقانونی هستند، برخورد بسیار بدی با آنها دارد و در بسیاری از مواقع حتی کوچکترین احترامی برای کرامت انسانی آن ها قایل نیست. در بسیاری از موارد افغان ها را در خیابان ها دستگیر و بدون اینکه حتی به آنها اجازه دهد که با خانواده اشان تماسی بگیرند، آنها را به افغانستان باز می گرداند. اینها جزو موارد نقض حقوق بشر است که باید پیگیری کنیم به نوعی حل شوند.
http://iranwire.com/features/7828/
حوزه فعالیت های کمیسیون حقوق بشر افغانستان چیست؟
کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان در ژوئن سال ۲۰۰۲ به عنوان یک نماد ملی حقوق بشر در تطابق با اصولنامه پاریس تاسیس شد. اصول نامه پاریس، اصولنامه ای است که در سال ۱۹۹۳ توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد مورد قبول قرار گرفته است. هر کشوری که بر مبنای این اصول نامه تشکیل کمیسیون می دهد، باید بر اساس مفاد اصولنامه عمل کند. کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان در کشوری ایجاد شده که بیست و چند سال منازعه را پشت سر گذاشته است. زمانی استفاده از کلمه حقوق بشر، جرم محسوب می شد الان فضا به گونه ای تغییر کرده است که حقوق بشر به عنوان یک "دیسکورس" و بحث در داخل خانواده ها مطرح می شود. امروزه تقریبا اکثریت مردم افغانستان تا حدی نسبت به حقوق خودشان آگاهی پیدا کرده اند و به خصوص علیه خشونت ها و بی عدالتی ها صورت گرفته علیه خودشان عدالت خواهی می کنند. در گذشته کمتر کسی به قتل های ناموسی در افغانستان توجه می کرد. حکومت افغانستان منتظر می ماند تا فامیل شکایت کند و مشکل این جا بود که فامیل هم هیچگاه شکایت نمی کرد، چون قتل توسط خود فامیل انجام می گرفت اما الان وضعیت تا حد زیادی عوض شده و فرضا اگر دختری مورد تجاوز قرار گیرد، دیگر به عنوان یک لکه ننگ در خانواده نگریسته نمی شود. این ها تغییراتی است که کمیسیون در ایجاد آنها نقش بسزایی داشته است.
مهم ترین چالش هایی که در مسیر اجرای برنامه هایتان داشته اید، چه بوده؟
اولین چالش، نبود امنیت است. کشوری که در آن حاکمیت مطلق قانون وجود ندارد، یکی از چالش های بسیار جدی در آن امنیت خواهد بود. چالش دوم، وجود افراد خودسر مسلحی است که احساس قدرت کرده و از قوه قهریه و اسلحه استفاده می کنند. چالش سوم، بی سوادی مردم افغانستان است. متاسفانه اکثریت مردم در افغانستان هنوز بی سواد هستند و سواد خواندن و نوشتن ندارند. وقتی که افراد سواد کافی نداشته باشند، آگاهی شان از حقوق شان محدود می شود. همین امر باعث می شود گاهی مسیر مطالبات هم اشتباه پیگیری شود. چون مردم به علت فقدان آگاهی کافی، بسیاری از مواردی را که در حوزه حقوق بشر قرار نمی گیرد، تخطی از حقوق بشر می دانند. به عنوان مثال هنگامی که قتلی رخ می دهد، حق حیات گرفته می شود و این یک بحث حقوق بشری است، اما قتل یک جرم است و رسیدگی به آن از وظایف پلیس است، نه کمیسیون ولی مردم پیگیری آن را از کمیسیون می خواهند.
خانم سمر شما پزشک هستید. چطورشد که اصلا وارد فعالیت های حقوق بشری شدید؟
شرایط زندگی من به گونه ای بوده است که دفاع از حقوق بشر همواره جز مسایل روزمره زندگیم بوده است. از هنگامی که بسیار جوان بودم ( از حدود ۴۰ سال قبل) شروع به مبارزه برای احقاق حقوق بشر - و به ویژه حقوق زنان - کردم. به خاطر این که در کشورهایی که پدرسالاری حاکم است، حقوق زنان به طور سیستماتیک نقض می شود.
فعالین حقوق بشر در بسیاری از مواقع از جانب حکومت ها و یا گروه های فشار مورد تهدید و فشار قرار می گیرند. شما خودتان تجربه ای در این زمینه داشته اید؟
حتی بیش از این که رئیس کمیسیون حقوق بشر افغانستان و یا وزیر شوم به خاطر اقداماتی که در به چالش کشیدن سیستم پدرسالاری و مردسالاری انجام می دادم، تهدید می شدم و بارها تلاش در حذف فیزیکی من صورت گفت اما هر بار به شکلی زنده مانده ام.
این تهدیدات از جانب چه کسانی صورت می گرفت؟
هم ازجانب حکومت و هم از جانب مخالفین حکومت؛ به این دلیل که من هم از تخطی های دولت از حقوق بشر انتقاد می کردم و هم از تخطی های مخالفین دولت از حقوق بشر. یعنی عملا از هر دو طرف انتقاد می کردم و از عدالت صحبت می کردم و به همین دلیل از هر دو طرف تهدید می شدم.
سیر تغییر و تحول در قوانین تبعیض آمیز افغانستان چطور بوده است؟
خب قوانین تبعیض آمیز هنوز وجود دارند، مثلا در قوانین تعدد زوجات وجود دارد و محافظه کاران و بنیادگرایان به دنبال محدود کردن آزادی های زنان و حفظ قدرت خودشان هستند. البته قوانین بهتر شده اند اما هنوز باید برای بهبود قوانین تلاش کرد و این جنگ هر روزمره ما است. مساله دیگر، مساله اجرای قوانین در گوشه و کنار افغانستان است که هنوز جای کار دارد. در بسیاری از نقاط افغانستان که هنوز تحت کنترل طلبان است، گروه های تندرو قوانین خودشان را اجرا می کنند.
در حوزه عمومی وضعیت زنان چطور است، مثلا چند درصد از دانشجویان دانشگاه های افغانستان را دانشجویان دختر تشکیل می دهند؟
حدود ۲۳، ۲۲ درصد. همان طور که می دانید تا یک زمانی دختران اصلا اجازه نداشتند که به مکتب بروند و هنوز هم جو دانشگاه ها بسیار محدود و مردانه است و بسیاری از خانواده ها نمی گذارند که فرزندانشان به دانشگاه بروند.
وضعیت اشتغال زنان نسبت به مردان چگونه است؟
میزان بی کاری زنان بسیار بالا است؛ البته بیکار نیستند اما کار بدون مزد انجام می دهند. بسیاری در خانه مشغول هستند اما میزان بیکاری در مجموع در افغانستان بالا است و میزان فقرهم بالا است. تقریبا ۴۶ در صد از مردم افغانستان در زیر خط فقر زندگی می کنند.
قبلا گفته بودید به خاطر بیکاری، برخی از کشورها از افغان های ساکن کشورشان برای اعزام به جنگ استفاده می کنند ...
بله این اتفاق از سوی برخی از کشورها از جمله ایران، پاکستان و عربستان سعودی رخ می دهد. برخی از افغان هایی که اجازه کار ندارند یا بی کار هستند، مجبور به شرکت در جنگ ها می شوند، چون چاره ای دیگری پیدا نمی کنند. حکومت ایران هم این کار را می کند. علاوه بر این، به این بهانه که افغان های ساکن ایران، مهاجرین غیرقانونی هستند، برخورد بسیار بدی با آنها دارد و در بسیاری از مواقع حتی کوچکترین احترامی برای کرامت انسانی آن ها قایل نیست. در بسیاری از موارد افغان ها را در خیابان ها دستگیر و بدون اینکه حتی به آنها اجازه دهد که با خانواده اشان تماسی بگیرند، آنها را به افغانستان باز می گرداند. اینها جزو موارد نقض حقوق بشر است که باید پیگیری کنیم به نوعی حل شوند.
http://iranwire.com/features/7828/
۱ نظر:
عالی بود
ارسال یک نظر