۱۳۹۴ شهریور ۲۴, سه‌شنبه

گزارشم در مورد ‫‏طرح صیانت از حریم عفاف و حجاب‬ و انتقادات مرکز پژوهش های مرکز بر آن

سه شنبه 15 سپتامبر 2015 نرگس توسلیان

۹ ایراد مهم طرح جریمه نقدی برای بدحجابی و بی حجابی

یکی از جنجالی ترین طرح های یک سال گذشته مجلس شورای اسلامی، «طرح صیانت از حریم عفاف و حجاب» بوده است. این طرح  ۹ ماده ای ۳۰ تیر ماه سال ۹۴ به تصویب مجلس رسید.

در این طرح، زنان بدون حجاب و بدحجاب، راننده و سرنشینان خودروهایی که اقدام به کشف حجاب، روزه خواری، مزاحمت برای نوامیس یا «حرکات غیرمتعارف خلاف عفت عمومی» کنند، بانوانی که در محیط های کاری مختلط با مردان کار کرده و یا زودتر از هفت صبح یا دیرتر از ۱۰ شب کار می کنند (به غیر از مشاغل پرستاری، پزشکی و میهمانداری هواپیما) و هم چنین دارندگان ماهواره و کسانی که به نصب و تعمیر تجهیزات ماهواره می پردازند، مورد هدف قرار گرفته اند. براساس این طرح، این افراد به مجازات هایی هم چون جریمه های نقدی، توقف خودرو، شرکت در دوره های آموزشی و یا حبس در صورت تکرار محکوم می شوند.

طرح صیانت از حریم عفاف و حجاب از همان ابتدا مورد انتقاد فعالان حقوق زن قرار گرفت. افزون بر آن، «مرکز پژوهش های مجلس» نیز در اظهارنظری که هفتم شهریور منتشر کرد، به انتقاد از این طرح پرداخت که چکیده آن در این جا مورد بررسی قرار گرفته است:

1.تشدید و تسهیل مجازات بدون در نظر گرفتن مقاومت اجتماعی: تمامی موضوعات مطرح شده در این طرح، در قانون مجازات اسلامی منظور شده است. در واقع، در این طرح جرم انگاری جدیدی انجام نشده بلکه طراحان تلاش کرده اند جرم انگاری های قبلی را از طریق تعیین مجری و تشدید مجازات، کارآمد کنند. این روش می تواند در زمینه قوانین راهنمایی و رانندگی موثر واقع شود اما در مورد حجاب به دلیل وجود مقاومت در برابر آن، صادق نیست و حتی عکس آن صادق است. در نتیجه، چنان که مرکز پژوهش های مجلس نوشته است:«تشدید جرم انگاری در چنین فضایی نه تنها باعث کاهش مفسده نبوده بلکه عملا به گسترش مقاومت در جامعه منجر شده و فضای سیاسی - رسانه ای را پیرامون طرح پدید خواهد آورد.»

2.نادیده گرفتن نقش نهادهای فرهنگی: تاکید عمده طرح بر نهادهای انتظامی و نادیده گرفتن نقش نهادهای فرهنگی هم چون صداوسیما، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، آموزش و پرورش، وزارت علوم، تحقیقات و فن‌آوری و سازمان تبلیغات اسلامی، یک نقطه ضعف است.

3. تقلیل بدحجابی به تخلف راهنمایی و رانندگی: از عمده ترین انتقادات کارشناسان مرکز پژوهش های مجلس به طرح صیانت از حریم عفاف و حجاب، تقلیل بدحجابی به تخلف راهنمایی و رانندگی در این طرح است. آن ها معتقدند: «پیامد ناخواسته این ماده به طور ضمنی آن است که افرادی که توانایی مالی پرداخت جریمه ها را دارند، می توانند با پرداخت آن اقدام به کشف حجاب کنند.»

4. تناسب نداشتن مجازات ها: در این طرح، مجازات بدحجابی شدیدتر از بی حجابی تعیین شده است. مجازات افرادی که اقدام به کشف حجاب می کنند، جریمه نقدی یک میلیون ریال و مجازات افراد بدحجاب، تعهد به حضور در دوره آموزشی و در صورت عدم تغییر در رفتار بعد از کلاس آموزشی، جریمه نقدی از دو میلیون تا 10میلیون ریال خواهد بود.

5. ایجاد شائبه بنیادگرایی در ایران با توجه به فضای عمومی خاورمیانه و حضور داعش: کارشناسان مرکز پژوهش های مجلس این طرح را دارای آثار منفی ملی و بین المللی سیاسی دانسته و تصویب و اجرای آن را در فضای کنونی زمینه ساز افزایش فشارهای بین المللی و نیز گسترش التهاب سیاسی - اجتماعی در داخل کشور دانسته اند.

6.نقض اصل شخصی بودن جرم و مجازات و ابهام در تعاریفطبق ماده یک این طرح، راننده و سرنشینان خودروهایی که اقدام به کشف حجاب، روزه خواری، مزاحمت برای نوامیس یا حرکات غیرمتعارف خلاف عفت عمومی کنند، به جریمه نقدی به مبلغ یک ملیون ریال و در صورت تکرار، به ۱۰ نمره منفی و توقف خودرو محکوم می شوند. انتقادی که کارشناسان بر این ماده وارد می دانند، نقض اصل شخصی بودن جرم و مجازات است. بنابر این اصل، تنها کسی را می توان تعقیب و مجازات کرد که مرتکب جرم شده باشد یا در تحقق اعمال مجرمانه همکاری کرده باشد. با نگذاشتن تمایز بین وسیله نقلیه عمومی و خصوصی و مجازات راننده به خاطر کشف حجاب مسافر، این اصل به صراحت نقض می شود. انتقاد دیگر کارشناسان، وجود ابهام در عبارت «حرکات غیرمتعارف اخلاقی» در متن ماده است. کارشناسان مرکز پژوهش های مجلس معتقدند: «مشخص نشدن مقصود دقیق قانون گذار از این عبارت، سبب گسترش دامنه رفتارهای مشمول طرح و اعمال سلیقه های شخصی خواهد شد.»

7. تشدید تبعیض علیه زنان: ماده ۵ این طرح ناظر به مختلط نبودن زنان و مردان در واحدهای صنفی و محدودیت ساعات کاری بانوان بین ساعات هفت صبح تا ۱۰ شب است. با توجه به این که در حال حاضر در بسیاری از واحدهای صنفی تفکیک جنسیتی وجود ندارد، ممنوعیت حضور زن و مرد در فضای کاری مشترک به صورت یک باره و بدون توجه به امکان های پیش روی مشاغل (و قابلیت اجرای آن) موجب آسیب هایی از جمله اخراج زن ها و کشاندن آن ها به فضای غیر رسمی خواهد شد. هم‌چنین ماده ۵ تنها مشاغل پرستاری، پزشکی و میهمانداری هواپیما را مستثنی کرده است و مشاغلی چون مامایی، شیرینی فروشی و تالارهایی پذیرایی و رستوران ها که نیازمند حضور شبانه زنان هستند، در این طرح منظور نشده است.


8.نگاه به حجاب به عنوان مهارت و نه یک باور: انتقاد دیگر کارشناسان به ماده ۶ این طرح است. بر اساس این ماده، افراد بدحجاب موظف به گذراندن دوره آموزشی خواهند بود و در صورت تخلف مجدد، به جریمه نقدی از ۲۰۰ هزار تا یک میلیون تومان محکوم خواهند شد. کارشناسان می گویند به نظر می رسد فرض طراحان ماده آن است که علت اصلی بدحجابی در جامعه، آگاهی نداشتن زنان بدحجاب از ضوابط رعایت حجاب شرعی در جامعه است و در نتیجه، پیشنهاد شرکت در کلاس های آموزشی به عنوان راه‌کار معرفی شده است. به گفته آن ها، شاید این روش در مورد مهارت هایی هم چون راهنمایی و رانندگی جواب‌گو باشد اما با توجه به این که مقوله حجاب و عفاف نه در زمره مهارت ها (هم‎چون مهارت راهنمایی و رانندگی) بلکه در زمره باورها و نگرش ها است، تغییر آن تنها در یک پروسه زمانی بلند مدت و از طریق فرآیند جامعه پذیری قابل تصور است و نه از طریق شرکت در یک دوره فشرده کوتاه مدت آموزشی.

9. پرداختن به معلول به جای علت: مجازات مواد ۷ و ۸ این طرح ناظر به استفاده، نصب و تعمیر تجهیزات ماهواره است. مجازات نصب و تعمیر ماهواره نسبت به قانون ممنوعیت به کارگیری تجهیزات ماهواره افزایش یافته است گویا تصور طراحان بر این بوده که افزایش مجازات باعث بازدارندگی استفاده از ماهواره می شود. کارشناسان معتقدند در این طرح تنها به معلول پرداخته شده و نه علت واقعی نصب و استفاده از ماهواره و در چنین شرایطی، افزایش جزای نقدی تنها باعث افزایش نرخ نصابان و تعمیرکنندگان ماهواره خواهد شد. کارشناسان هم چنین به تعیین مجازات برای مدیر ساختمان نیز انتقاد داشته و آن را موجب اختلاف و درگیری میان اعضا و ساکنان ساختمان و نگرانی از مداخله در زندگی خصوصی شهروندان و تجسس در حریم خصوصی آن ها می دانند.

 http://iranwire.com/features/8037/

هیچ نظری موجود نیست: